Hardenberg

Het Nedersaksisch (Neadersassisk in de Nysassiske skryvwyse) wordt in Nederland nog volop gesproken. De taal werd in 1996 erkend als regionale minderheidstaal onder deel 2 van het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. Dit resulteerde in 2018 in een convenant tussen de nedersaksische overheden van noord-oost Nederland en het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Het convenant stimuleert (zonder afdwingbare verplichtingen) zowel de provincies als de individuele gemeenten tot het voeren van hun eigen beleid omtrent het Nedersaksisch, wat als gevolg heeft gehad dat meerdere gemeenten, waaronder Rijssen-Holten, al dan niet in beperkte mate beleid zijn gaan voeren ter bevordering van tweetaligheid. In gemeente Hardenberg heeft het convenant echter nog niet geleid tot enige beleidsvoering ten doele van de ondersteuning en bescherming van het Nedersaksisch.

Nedersaksisch is een dialectgroep binnen de West-Germaanse talen en omvat verschillende dialecten die in delen van Nederland en Duitsland, maar ook in delen van de Verenigde Staten en Brazillië worden gesproken. Het Nedersaksisch ontwikkelde zich in de Middeleeuwen uit de Oudgermaanse talen en had in de loop der tijden een maar een geringe impact op de ontwikkeling van het standaard-Nederlands. Het is een belangrijke taal voor de agrarische gemeenschap en arbeidersklasse, en de meerderheid van de bevolking in grote delen van Nederland en Duitsland sprak het ooit als moedertaal. Het was echter niet de enige taal die werd gesproken en er was ook een hoge mate van dialectische diversiteit binnen de Nedersaksische taal zelf. 

Met de opkomst van het Nederlands als dominante taal in Nederland, waaronder in de media, verloor het Nedersaksisch aan invloed en werd het geleidelijk aan minder gebruikt. In de 20e eeuw werd het Nedersaksisch gezien als een taal van de lagere sociaal-economische klasse en werd het vaak beschouwd als minderwaardig ten opzichte van het Nederlands. Aan ouders werd afgeraden om hun kinderen in het Nedersaksisch op te voeden en op scholen werd het gebruik ook vaak sterk afgeraden. De taal heeft nooit dezelfde wettelijke status behaald als het Fries, dat door actief overheidsbeleid bevorderd is tot officiële ‘Rijkstaal’. In Friesland heeft iedere inwoner onder andere het recht om Fries als schoolvak te volgen. Onderwijs in het Nedersaksisch wordt ondanks een verbeterde situatie nog altijd systematisch weinig aangeboden, en wat er wordt gegeven beperkt zich dikwijls tot gastlessen gegeven door vrijwilligers. 

De landelijke overheid heeft zich voorgenomen om zelf geen actief beleid te voeren gericht op de bescherming van het Nedersaksisch. Van erkenning onder deel 3 van het Europees Handvest, zoals het geval bij Fries, is ook geen sprake vanwege angst voor vergaande verplichtingen en financiële lasten, ondanks dat de streektaal-organisaties en de individuele provincies hier wel voor pleiten.